CMR sigortası, uluslararası karayolu eşya taşıyıcısının CMR Konvansiyonu kapsamında ortaya çıkan sorumluluğuna teminat sağlar. CMR Sigortası kapsamında sağlanan teminatın kapsamı CMR Konvansiyonu çerçevesinde taşıyıcının sorumluluğunu doğuran hallere göre belirlenmektedir.

CMR Konvansiyonu’nun 17. maddesine göre kural olarak taşıyıcı, eşyayı teslim aldığı andan teslim edinceye kadar eşyanın uğramış olduğu kısmen veya tamamen zıyaından ve hasarından, teslimdeki gecikmeden sorumludur. Bunların dışında, Konvansiyonda taşıyıcının diğer sorumluluk halleri ve taşıyıcının ödeyeceği tazminata ilişkin sınırlar düzenlenmiştir[1].

Taşıyıcının sorumluluktan kurtulduğu haller ise ayrıca Konvansiyonda yer almaktadır. CMR Sigortası her ne kadar Konvansiyon çerçevesinde taşıyıcının sorumluğuna teminat sağlasa da teminatın kapsamına dâhil edilen haller taraflar arasında akdedilen sözleşme, CMR Sigortası poliçesi, serbestçe kararlaştırılan genel ve özel şartlara göre belirlenmektedir.

Öncelikle CMR Konvansiyonu, akabinde CMR Sigortası sözleşmesi kapsamında taşıyıcının sorumluluğunu doğuran bir olay gerçekleşmişse sigortacı tarafından teminat sağlanır. Yalnızca taşıyıcının değil, CMR Konvansiyonu’nun 3. maddesine göre taşıyıcının çalıştırdığı kişilerin ve taşımanın yapılması için hizmetlerinden yararlandığı diğer kimseler ile müteakip taşıyıcıların hareket ve ihmallerinden ortaya çıkan sorumluluk halleri sigorta sözleşmesine göre teminata dâhildir[2].

Uygulamada CMR Sigortasının konusu, kapsamı, teminata dâhil hususlar ve istisnalar hakkında T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığınca yayımlanmış bir Genel Şart bulunmamaktadır. Bu nedenle teminatın kapsamı hususunda tarafların iradesi önem arz eder. Ancak CMR sigortasının kapsamı ile ilgili belirlenen hususların gerek mevzuatta yer alan sorumluluk sigortasına ilişkin hükümlere gerekse CMR Konvansiyonu’nun emredici hükümlerine aykırı olmaması gerekir[3].

CMR Sigortasında, taraflarca aksi kararlaştırılmamışsa sigortacı, sigortalının CMR Konvansiyonu çerçevesinde taşıyıcının sorumluluğunu doğuran bütün rizikoları teminat altına almaktadır. Bu, CMR Sigortasında rizikonun umumîliği prensibidir[4]. Ancak, bu şekilde bütün rizikoların teminat altına alınması, sigortacılık tekniği bakımından uygun değildir. Bu nedenle teminatın kapsamının ve sınırlarının açık bir şekilde tespit edilmesi gerekmektedir. CMR Sigortası bütün riskler klozu ile düzenlense bile riziko; miktar, kişi, konu, zaman ve mekân bakımından sınırlandırılabilmektedir.

 

[1]   CMR m. 7(3), 11(3), 12(7), 17(3), 21

[2]   CMR m. 34

[3]   Ülgen, Hüseyin: Uluslararası Taşımacılık ve Hukuki Sorunları, İstanbul 1998, s. 114

[4]   Kender, Rayegan: Türkiye’de Hususi Sigorta Hukuku, İstanbul 2018, s. 258.