Limanlar ve Liman İşletmeleri Nedir?

Limanlar ve Liman İşletmeleri Nedir?

Limanlar, geçmişte yalnızca gemilerin barındığı ve yükleme – boşaltma yapıldığı yerler iken, günümüzde limanlarda sunulan hizmetler artmıştır. Liman hizmetlerinin temel amacı eşyanın hızlı, güvenli ve ucuz bir şekilde taşıma araçları arasında aktarımının sağlanmasıdır. Bu nedenle günümüzde limanlar birden çok hizmetin birbiri ile koordineli olarak sunulduğu bir yapıya sahiptir. Bu doğrultuda limanlar, gemiden gemiye, gemiden başka bir taşıma aracına veya bir taşıma aracından gemiye, eşya ve yolcu naklinin yapıldığı, taşıma konusu eşyanın depolanma imkânının bulunduğu ayrıca, yanaşan gemilere barınma ve geminin ihtiyaç duyduğu hizmetlerin sunulduğu lojistik merkezleridir.

Bir limanda gemiye ve yüke çeşitli hizmetler verilmektedir. Liman hizmetleri temel olarak; gemiye verilen hizmetler, yüke verilen hizmetler ve yolcuya verilen hizmetler olarak sınıflandırılır. Gemiye verilen hizmetler, limana giriş çıkış için pilotaj, kılavuzlama, römorkaj, gemi ambarlarının açılıp kapatılması, malzeme, kumanya ve yakıt temini, gemiden çöp ve balast suyu alınması olarak sayılabilir. Yüke verilen hizmetlere yükleme – boşaltma hizmetleri, şifting[1], limbo[2], konteyner bağlama – çözme, depolama hizmetleri örnek olarak verilebilir. Yolcuya verilen hizmetler ise, yolcuların gemiye girişi ya da çıkışına ilişkin hizmetlerin kolaylaştırılması, bagajların yüklenmesi ve boşaltılması hizmetidir.

Limanların yapıları ve kullanış amaçları limandan limana farklılık göstermektedir. Limanlar belirli liman otoriteleri tarafından yönetilmekte olup bu kapsamda, yönetim ve sağlanan hizmetler çoğu zaman kamu veya özel hukuk tüzel kişiliğini haiz liman işletmeleri tarafından gerçekleştirilmektedir. Liman işletmeleri tarafından verilen bu hizmetler uygulamada limanlara göre farklılık gösterebilmektedir. Ancak, doktrinde temel liman hizmetleri olarak adlandırılan yükleme – boşaltma, depolama, römorkaj ve kılavuzluk hizmetleri tüm limanlarda verilmektedir.

[1]   Şifting, demirde veya rıhtımda gemideki yükün gemiden indirilmeksizin ambarlar veya güverteler arasında yer değiştirilmesidir.

[2]    Limbo, iki geminin birbirine yanaşarak (aborda olarak) gemiden gemiye yük aktarımıdır.